Του Αποστόλη Ζώη
Έντεκα χρόνια ζωής κλείνει φέτος η «Σαρακατσάνικη γωνιά» όταν τον Μάιο του 1998 ο Δήμος Τρικκαίων (Δήμαρχος ο κ. Παπαστεργίου Κων/νος) μετά από αίτημα των Σαρακατσαναίων, παραχωρεί με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τον χώρο για την δημιουργία της Σαρακατσάνικης γωνιάς.
Τον ίδιο χρόνο έγινε η περίφραξη η δενδροφύτευση και η κατασκευή των ξύλινων παραδοσιακών κονακίων.
Το 2000 έγινε η πέτρινη βρύση. Το 2001 η τοποθέτηση του λυόμενου οικήματος το οποίο μας παρεχωρήθη από το Υπουργείο Γεωργίας, το οποίο στεγάζει όλα εκείνα που έχουν οι πολίτες δωρίσει προς τον Σύλλογο.
Το 2003 το Εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου η γιορτή του οποίου ήταν στενό συνυφασμένη με τους Σαρακατσάνους αφού τη ημέρα εκείνη ήταν το χρονικό μεταίχμιο δηλ. το τέλος της διαβίωσης στα χειμαδιά και το ξεκίνημα για τα ξεκαλοκαιριά.
Πρόκειται για έναν όμορφο χώρο, με δύο κονάκια, βάτρες, βρύση, εκκλησάκι και λυόμενο οίκημα στο οποίο εκτίθ
εται Σαρακατσάνικο λαογραφικό υλικό και διάφορα παραδοσιακά είδη. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Τρικάλων «τα κονάκια» κ. Χρήστος Μόρφος, με δηλώσεις στην ΕΡΕΥΝΑ τονίζει πως όλα αυτά τα χρόνια γίνεται μια προσπάθεια διατήρησης και διάδοσης της κληρονομιάς μας των παραδόσεών μας των δημοτικών μας τραγουδιών και όλων εκείνων των διαχρονικών αξιών του ελληνικού πολιτισμού, προσθέτοντας:
«Ο Σύλλογός μας είναι παρών σε όλα τα οργανωτικά συνέδρια της ΠΟΣΣ που έχουν γίνει ανά την Ελλάδα. Συμμετέχει με τα χορευτικά του τμήματα σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πόλη μας και βεβαίως η συμμετοχή και η μεγάλη συμβολή στην επιτυχία του Ανταμώματος στο Περτούλι.». Πάντως ο κ. Μόρφος δεν παραλείπει να υπογραμμίσει ακόμα, πως «ο χώρος αυτός αποτελεί σημείο αναφοράς για όλους τους Σαρακατσαναίους της περιοχής μας και όχι μόνο, ενώ είναι η κυψέλη της Πανάρχαιας παράδοσής μας».
Στο πρόσφατο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών του ΦΙΛΟΣ η Κωνσταντινιά Καραλή απόφοιτη αρχιτεκτονικής, αναφερόμενη στην τεχνική του κονακιού ανέφερε ενδιαφέροντα στοιχεία.
Μεταξύ άλλων είπε:
«Οι Σαρακατσάνοι ζούσαν σε καλύβια (κονάκια). Τα καλύβια των Σαρακατσάνων αποτελούν σπάνιο δείγμα αυθόρμητης αρχιτεκτονικής. Κατασκευάζονταν από λεπτούς κορμούς δέντρων (λούρες), φυλλώματα, βούρλα και άλλα υλικά παρμένα από την περιοχή που κάθε φορά εγκαθίστανται. Για να τα χτίσουν χάραζαν ένα κύκλο στο έδαφος, κάρφωναν τα κεντρικά ξύλα κάθετα και οριζόντια και ύστερα επένδυαν τον σκελετό με βούρλα, καλάμια ή και σίκαλη (χάρτωμα). Παρ’ όλη αυτή την απλή κατασκευή ήταν τόσο στέρεα φτιαγμένα και δεν τα διαπερνούσε η βροχή. Σε κάθε καλύβι υπήρχε η εστία (φωτιά). Η πρωτόγονη μορφή της καλύβας των Σαρακατσαναίων (με τον εφήμερο χαρακτήρα της) λειτουργεί από κάθε άποψη με μια επιτυχή σχέση της λειτουργίας της κατασκευής με την μορφολογία και την οικονομία του σχεδίου».
Όσον αφορά τους κυριότερους τύπους αυτοί είναι δύο, αναφέροντας:
«Δύο είναι οι κυριότεροι τύποι της σαρακατσάνικης καλύβας, α) το ορθό κονάκι (κωνοειδής καλύβα), το οποίο είναι καθαρά κυκλικό στην κάτοψη και καταλήγει στην κορυφή του σε σταυρό και είχε στο κέντρο την εστία (φωτογώνι) και γύρω γύρω διασκευασμένους χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ, ενώ υπήρχε σταθερή θέση για το εικόνισμα καθώς και β) ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη που κατασκευάζονταν από κορμούς δέντρων, ξύλα (πελεκούδια) και κλαδιά ελάτων (μπάτσες). Τα καλύβια κατασκευάζονταν κυρίως από τις γυναίκες κάθε ομάδας και διατηρούν εδώ και εκατοντάδες χρόνια την ίδια μορφή και περιέχουν τα ίδια ιστορικά βιώματα, δείγματα της αναλλοίωτης πορείας των Σαρακατσαναίων στον χρόνο».
Πηγή : Η ΕΡΕΥΝΑ 02 Απριλίου 2009, αρ. φύλλου 15168, σελίδα 17
Τον ίδιο χρόνο έγινε η περίφραξη η δενδροφύτευση και η κατασκευή των ξύλινων παραδοσιακών κονακίων.
Το 2000 έγινε η πέτρινη βρύση. Το 2001 η τοποθέτηση του λυόμενου οικήματος το οποίο μας παρεχωρήθη από το Υπουργείο Γεωργίας, το οποίο στεγάζει όλα εκείνα που έχουν οι πολίτες δωρίσει προς τον Σύλλογο.
Το 2003 το Εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου η γιορτή του οποίου ήταν στενό συνυφασμένη με τους Σαρακατσάνους αφού τη ημέρα εκείνη ήταν το χρονικό μεταίχμιο δηλ. το τέλος της διαβίωσης στα χειμαδιά και το ξεκίνημα για τα ξεκαλοκαιριά.
Όμορφος χώρος
Πρόκειται για έναν όμορφο χώρο, με δύο κονάκια, βάτρες, βρύση, εκκλησάκι και λυόμενο οίκημα στο οποίο εκτίθ
εται Σαρακατσάνικο λαογραφικό υλικό και διάφορα παραδοσιακά είδη. Ο πρόεδρος του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Τρικάλων «τα κονάκια» κ. Χρήστος Μόρφος, με δηλώσεις στην ΕΡΕΥΝΑ τονίζει πως όλα αυτά τα χρόνια γίνεται μια προσπάθεια διατήρησης και διάδοσης της κληρονομιάς μας των παραδόσεών μας των δημοτικών μας τραγουδιών και όλων εκείνων των διαχρονικών αξιών του ελληνικού πολιτισμού, προσθέτοντας:«Ο Σύλλογός μας είναι παρών σε όλα τα οργανωτικά συνέδρια της ΠΟΣΣ που έχουν γίνει ανά την Ελλάδα. Συμμετέχει με τα χορευτικά του τμήματα σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην πόλη μας και βεβαίως η συμμετοχή και η μεγάλη συμβολή στην επιτυχία του Ανταμώματος στο Περτούλι.». Πάντως ο κ. Μόρφος δεν παραλείπει να υπογραμμίσει ακόμα, πως «ο χώρος αυτός αποτελεί σημείο αναφοράς για όλους τους Σαρακατσαναίους της περιοχής μας και όχι μόνο, ενώ είναι η κυψέλη της Πανάρχαιας παράδοσής μας».
Η τεχνική στο κονάκι
Στο πρόσφατο Συμπόσιο Τρικαλινών Σπουδών του ΦΙΛΟΣ η Κωνσταντινιά Καραλή απόφοιτη αρχιτεκτονικής, αναφερόμενη στην τεχνική του κονακιού ανέφερε ενδιαφέροντα στοιχεία.
Μεταξύ άλλων είπε:
«Οι Σαρακατσάνοι ζούσαν σε καλύβια (κονάκια). Τα καλύβια των Σαρακατσάνων αποτελούν σπάνιο δείγμα αυθόρμητης αρχιτεκτονικής. Κατασκευάζονταν από λεπτούς κορμούς δέντρων (λούρες), φυλλώματα, βούρλα και άλλα υλικά παρμένα από την περιοχή που κάθε φορά εγκαθίστανται. Για να τα χτίσουν χάραζαν ένα κύκλο στο έδαφος, κάρφωναν τα κεντρικά ξύλα κάθετα και οριζόντια και ύστερα επένδυαν τον σκελετό με βούρλα, καλάμια ή και σίκαλη (χάρτωμα). Παρ’ όλη αυτή την απλή κατασκευή ήταν τόσο στέρεα φτιαγμένα και δεν τα διαπερνούσε η βροχή. Σε κάθε καλύβι υπήρχε η εστία (φωτιά). Η πρωτόγονη μορφή της καλύβας των Σαρακατσαναίων (με τον εφήμερο χαρακτήρα της) λειτουργεί από κάθε άποψη με μια επιτυχή σχέση της λειτουργίας της κατασκευής με την μορφολογία και την οικονομία του σχεδίου».
Όσον αφορά τους κυριότερους τύπους αυτοί είναι δύο, αναφέροντας:
«Δύο είναι οι κυριότεροι τύποι της σαρακατσάνικης καλύβας, α) το ορθό κονάκι (κωνοειδής καλύβα), το οποίο είναι καθαρά κυκλικό στην κάτοψη και καταλήγει στην κορυφή του σε σταυρό και είχε στο κέντρο την εστία (φωτογώνι) και γύρω γύρω διασκευασμένους χώρους όπου τοποθετούσαν ρούχα, είδη μαγειρικής κ.τ.λ, ενώ υπήρχε σταθερή θέση για το εικόνισμα καθώς και β) ο πλάγιος τύπος με δίρριχτη στέγη που κατασκευάζονταν από κορμούς δέντρων, ξύλα (πελεκούδια) και κλαδιά ελάτων (μπάτσες). Τα καλύβια κατασκευάζονταν κυρίως από τις γυναίκες κάθε ομάδας και διατηρούν εδώ και εκατοντάδες χρόνια την ίδια μορφή και περιέχουν τα ίδια ιστορικά βιώματα, δείγματα της αναλλοίωτης πορείας των Σαρακατσαναίων στον χρόνο».
Πηγή : Η ΕΡΕΥΝΑ 02 Απριλίου 2009, αρ. φύλλου 15168, σελίδα 17
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου