Εγκαίνια Μουσείου Σαρακατσάνικης Παράδοσης στην Αισύμη Έβρου

Όλος ο πολιτισμός και η παράδοση των Σαρακατσάνων εκτίθεται σε 235 τ.μ.

Γεγονός αποτελεί το Μουσείο Σαρακατσάνικης Παράδοσης στην Αισύμη του Έβρου τα εγκαίνια του οποίου θα γίνουν στις 21 Ιανουαρίου. Ένας χώρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για τη ζωή των Σαρακατσάνων και να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα των φάσεων κοινωνικής και οικονομικής τους οργάνωσης. Ένας χώρος 235 τετραγωνικών μέτρων που στεγάζει όλη την ιστορία και την παράδοση των Σαρακατσάνων, ένα έργο που έγινε χάρη στην εθελοντική εργασία των ανθρώπων του Συλλόγου.

Από το όραμα στην πραγματοποίηση

Από το 1977 και εντεύθεν τα διοικητικά συμβούλια και οι πρόεδροί τους και όπως χαρακτηριστικά λέει ο νυν πρόεδρος του Συλλόγου Σαρακατσάνων Έβρου κ. Πιστόλας, «ενστικτωδώς είχαν την κοινή αντίληψη» συγκέντρωναν υλικό στα γραφεία του Συλλόγου με την προοπτική κάποια στιγμή να εκτεθεί στα γραφεία του Συλλόγου. Τα τελευταία χρόνια οι ενέργειες του Διοικητικού Συλλόγου ήταν εντονότερες και έτσι «ξεκινήσαμε δυναμικά να υλοποιήσουμε αυτό το όραμα». Στην Αισύμη ο Σύλλογος είχε το οικόπεδο, το οποίο παραχώρησε ο δήμος Αλεξανδρούπολης με ένα παλιό κτίσμα και το οποίο χρησιμοποιούνταν ήδη ως μουσείο του Συλλόγου «και σε συνδυασμό με τον ήδη υπάρχοντα παραδοσιακό Σαρακάτσανικο οικισμό,- αντίστοιχο με αυτόν του Φαναρίου, μόνο που είναι ξεκαλοκαιριά πάνω στο βουνό, στη Λεπτοκαρυά έχουμε στήσει τον οικισμό μας, - αποφασίσαμε να υπάρχει και το Κέντρο Ενημέρωσης, το Μουσείο το οποίο θα έδινε τη δυνατότητα ενημέρωσης για τον πολιτισμό των Σαρακατσάνων και στη συνέχεια την ευκαιρία επίσκεψης στον παραδοσιακό οικισμό ή και το αντίστροφο».
Με την αφιλοκερδή προσφορά Σαρακατσάνων μηχανικών σχηματίστηκε ο φάκελος για την οικοδομική άδεια και ο φάκελος για τυχόν χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα. Ο Σύλλογος υπέβαλλε το αίτημά του και προς την πολεοδομία για την έγκριση της άδειας αλλά και στράφηκε προς ευρωπαϊκά προγράμματα για τη χρηματοδότησή του. Ο προϋπολογισμός του έργου έφτανε τα 280000 ευρώ εκ των οποίων «χάρη στην καλή εικόνα των φακέλων αλλά και της επίπονης προσπάθειας που έκανε ο σύλλογος, και εδώ οφείλουμε να ευχαριστήσουμε την Δημοσυνεταιριστική Εταιρεία Έβρου, τελικώς κρίθηκε αξιόλογη η πρόταση και εγκρίθηκαν 210000 από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα leader+. Βέβαια με τα χρήματα αυτά ήταν αδύνατη η ολοκλήρωση του μουσείου και επειδή ο κύβος ερίφθη, εφόσον στις 4 Δεκεμβρίου 2007 εγκρίθηκε η οικοδομική άδεια καθώς και η χρηματοδότηση, ξεκινήσαμε έναν αγώνα δρόμου για την περαίωσή του. Επισκεφθήκαμε τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ τον κ. Σουφλιά, τον Σαρακατσάνο υπουργό, του ζητήσαμε οικονομική βοήθεια και παρουσία του για το έργο. Καταθέσαμε έτσι άλλο ένα φάκελο και μέσω του ΕΤΕΡΠΣ του Ειδικού Ταμείου Ρυθμιστικών Πολεοδομικών Σχεδίων για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρος επιχορηγηθήκαμε με άλλα 70000 ευρώ, ο δήμος Αλεξανδρούπολης μας επιχορήγησε σε αυτή την προσπάθεια με άλλα 25000 ευρώ το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου, όπως και άλλα ιδρύματα στα οποία απευθυνθήκαμε, ανταποκρίθηκαν με γενναίες δωρεές και με αυτά τα χρήματα καταφέραμε από το Δεκέμβρη του 2007 μέχρι σήμερα να κάνουμε το μουσείο. Συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 2008 ολοκληρώθηκε το κτίσμα, τον Αύγουστο μπήκαμε μέσα με την αφιλοκερδή και πάλι εργασία Σαρακατσάνων και μη, τοποθετήθηκαν οι βιτρίνες και τα 1600 αντικείμενα που διαθέτει ο σύλλογος, καταγράφηκαν, φωτογραφήθηκαν και καταχωρήθηκαν και από το Νοέμβριο το Μουσείο είναι επισκέψιμο πλέον».

Εκθέματα Μουσείου

Στο Μουσείο ο επισκέπτης ενημερώνεται για όλη τη σαρακατσάνικη παράδοση. Αντικείμενα οικιακής χρήσης, ενδυμασίες, καθώς και έγγραφα πολύτιμα εκτίθενται εκεί. «Για παράδειγμα μπορεί να δει ο επισκέπτης καταστατικό σωματείου Σαρακατσαναίων προσφύγων που έγινε στην Κομοτηνή το 1924, μπορεί να δει τα κατάστιχα των τσελιγκάδων, του Δαλακούρα, του Μπαρμπα Νίκα Πιστόλα και άλλων, δηλαδή τα τεφτέρια που κρατούσαν στα τσελιγκάτα τους, κατάστιχα από το 1920 έως το 1950, «έλαβα – έδωκα», «το δούναι και λαβείν», όπως έγραφαν. Όλα αυτά τα συλλέξαμε και τα εκθέτουμε σε προθήκες όπως και άδειες κυκλοφορίας φορβάδος με ημερομηνία 1936 και πολλά άλλα έγγραφα. Έχουμε στήσει όλη την πορεία από το κούρεμα των προβάτων με το παραδοσιακό ψαλίδι, το λανάρισμα, το ξάρσιμο, ο ίδιασμα μέχρι την κατασκευή ενδυμασιών. Υπάρχει η Σαρακατσάνα με τη ρόκα, ο μπηχτός αργαλειός, ο σαρακατσάνικος, όπως στηριζόταν στο καλύβι. Έξω από το μουσείο μπορεί να δει κανείς το καλύβι, ορθό ή τουρλωτό. Το όλο στήσιμο του μουσείου δείχνει τις τρεις φάσεις ανάπτυξης των Σαρακατσάνων. Το καλύβι, δίπλα το πετρόχτιστο σπίτι και αμέσως μετά το μοντέρνο σύγχρονο με την επικλινή στέγη. Μέσα στο καλύβι υπάρχει ο πυρομάχος για να αντανακλά τη ζέστη και γενικότερα ο επισκέπτης μπορεί να δει τον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό των Σαρακατσάνων, την ένδυση, την χρήση των υλικών, την ξυλογλυπτική, την τυροκομική των Σαρακατσάνων σε ξεχωριστή προθήκη, από το άρμεγμα μέχρι το πήξιμο του τυριού, όπως τα έκανε ο Σαρακατσάνος με την ενδυμασία του. Σε ιδιαίτερη προθήκη ο γάμος με τους φλάμπουρες, το μαντήλι της ανταλλαγής των δαχτυλιδιών, ο γαμπρός ντυμένος και η γυναίκα με τη νυφιάτικη στολή, βελέντζες και γενικότερα όλη η παράδοση των Σαρακατσαναίων σε δέκα βιτρίνες στον πρώτο και δεύτερο όροφο», περιγράφει ο κ. Πιστόλας.
Υπάρχει χώρος ενημέρωσης επίσης όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί ψηφιακά για όλη την παράδοση έτσι ώστε να αποκτήσει μια πλήρη εικόνα για τη ζωή των Σαρακατσάνων μέχρι την περίοδο της ένταξής τους στα χωριά και τις πόλεις.

Λειτουργία του Μουσείου

Το Μουσείο θα είναι ανοικτό πλην Δευτέρας κάθε μέρα και μάλιστα έχει προσληφθεί και υπάλληλος για να ενημερώνει τους επισκέπτες. Συγκεκριμένα το Μουσείο θα είναι ανοικτό κάθε μέρα πλην Δευτέρας από τις ώρες 9 το πρωί μέχρι τις 1 το μεσημέρι και την Κυριακή από τις 10 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι. Βέβαια σε περίπτωση που κάποια σχολεία ή ομάδες ή σύλλογοι θελήσουν να το επισκεφτούν το Μουσείο θα είναι ανοικτό οποιαδήποτε ημέρα και ώρα μετά από συνεννόηση «γιατί αυτός είναι και ο σκοπός του Μουσείου. Να είναι σε κατάσταση επισκεψιμότητας όλο το 24ωρο», αναφέρει ο Πρόεδρος του Συλλόγου. Επίσης οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να πάρουν πληροφορίες μέσω της ιστοσελίδας www.sarakatsanos.net η οποία ενημερώνεται συνεχώς για ό,τι αφορά τους Σαρακατσάνους και το Μουσείο.

Σύλλογος Σαρακατσάνων Νομού Έβρου

Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1977 και ήδη αριθμεί 31 χρόνια ζωής. Πριν από αυτόν η αείμνηστη Ελένη Φιλιππίδου είχε δραστηριοποιήσει τις γυναίκες Σαρακατσάνες και είχε συγκεντρώσει υλικό το οποίο παραμένει μέχρι σήμερα σε αποθήκες. Όπως σημειώνειο κ. Πιστόλας «βρισκόμαστε ήδη σε επικοινωνία με την κόρη της, την κ. Χαριτωνίδου γιατί σύμφωνα με πληροφορίες έχει συγκεντρωμένο μεγάλο υλικό. Τουλάχιστον υπάρχουν πολλές ποδιές σαρακατσάνικες στη συλλογή της αείμνηστης, η οποία στην διαθήκη της έχει αφήσει γραπτώς ότι αυτό το υλικό πρέπει να εκτεθεί, είναι των Σαρακατσάνων της Θράκης και θα μείνει στη Θράκη για αυτούς. Μάλιστα η αείμνηστη ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου. Ήταν αυτή που ενεργοποίησε τους Σαρακατσάνους από το 1966 και μετά στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης για να διατηρήσουν τον πολιτισμό τους και προσπαθούσε να αποτρέψει την ανταλλαγή των αντικειμένων με σύγχρονα, αυτό δηλαδή που έκαναν όλες οι σαρακατσάνες την δεκαετία του 1990 που αντήλασσαν ένα χαράρι σαρακατσάνικης παράδοσης με μία κουβέρτα ή μια στολή για να πάρουν μια πλαστική λεκάνη, γιατί δεν τους άρεσε η παραδοσιακή σκάφη».

Εγκαίνια Μουσείου

Τα εγκαίνια του Μουσείου Σαρακατσάνικης Παράδοσης θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 21 Ιανουαρίου στις 4 το απόγευμα στην Αισύμη της Αλεξανδρούπολης και θα ακολουθήσει Σαρακατσάνικη βραδιά στο κέντρο «Νεράιδα». «Περιμένουμε από όλη τη Θράκη, από όλη την Ελλάδα Σαρακατσάνους, όπως και από την Βουλγαρία, από όπου έχουν δηλώσει ενδιαφέρον περίπου ογδόντα άτομα, τόσο από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Σαρακατσάνων της Βουλγαρίας, όσο και απλοί ανώνυμοι, γιατί μέσα στο Μουσείο εκθέτουμε αντικείμενα των Σαρακατσάνων της Βουλγαρίας, που είναι βέβαια ίδια με τα δικά μας. Όλοι οι παρευρισκόμενοι θα μπορέσουν να δουν την Σαρακατσάνικη ιστορία κλεισμένη μέσα σε 235 τετραγωνικά μέτρα», τονίζει ο κ. Πιστόλας.

Πηγή : Παρατηρητής της Θράκης